Ní Chinnéide, Máire

Ní Chinnéide, Máire

Bibliographic Dictionary Entry

1878-1967

O'Toole, Tina

Munster Women Writers Project, University College Cork

Women in Irish Society Project, University College Cork

CC BY-NC-SA 4.0

Munster, Ireland, 1800-2000

Text

en

Text

Women, Writers, Munster

O'Toole, Tina

Nic Carthaigh, Gearóidín

Ní Chochláin, Síle

1878

1967

Co Tipperary

Co Clare

Saolaíodh i mBaile Átha Cliath í agus tógadh i mBaile an Bhóthair í. B'as Co. Thiobraid Árainn a hathair agus as Co. an Chláir a máthair. Seisear a bhí sa chlann. D'fhreastail sí ar mheánscoil na nDoiminiceach i gCnoc Síon, An Charraig Dhubh, Baile Átha Cliath agus ghnóthaigh sí céim sa Nua-Litríocht ón Ollscoil Ríoga. I gcoláiste i gCearnóg Mhuirfean a d'fhreastail sí ar ranganna toisc go raibh cosc ar mhná a bheith i láthair ag léachtaí i gColáiste Bhaile Átha Cliath ag an tráth sin. Bhuaigh sí scoláireacht trí bliana sa Léann Ceilteach agus ceapadh í mar Ollamh le Gaeilge in Ardscoil Mhuire, Domhnach Broc, Baile Átha Cliath. Ghlac sí páirt ghníomhach in imeachtaí Gaelacha de gach saghas. Dhein sí an-chuid oibre ar fud Bhaile Átha Cliath, idir mhúinteoireacht agus riarachán. Bhí baint aici le bunú Chumann na Scríbhneoirí i 1921. Bhí ról aici sa dráma Casadh an tSúgáin a léiríodh in amharclann an Ghaiety sa bhliain 1901. Bhuaigh sí duaiseanna Oireachais dá haistí sna blianta 1902 agus 1908 - tá an tarna haiste i gcló in Irisleabhar na Gaeilge (1909). Chuir sí cumann camógaíochta ar bun do chailíní i mBaile Átha Cliath. Phós sí Seán Mac Gearailt, státseirbhíseach ó Bhaile Deasumhan, Co. Chiarraí sa bhliain 1906 agus bhí iníon amháin acu, Niamh, a chuaigh le haisteoireacht nuair a d'fhás sí aníos. <br><br>Scríobh sí na drámaí a leanas sa tréimhse 1902-1911:Gleann na Sidheog, An Dúthchas, Sidheoga na mBláth agus Cois Abhann Araglainn, a léiríodh i 1911 ach nár foilsíodh. D'aistrigh sí Scéalta Ó Ghrimm go Gaeilge. Thug sí spreagadh do Pheig Sayers scéal a beatha a insint chun go ndéanfaí é a thaifeadadh ar phár agus chuir sí Peig agus Machtnamh seana-mhná in eagar. Is dráma do chailíní é Cáit Ní Dhuibhir (1938) agus foilsíodh An Cochall Draoidheachta sa bhliain chéanna agus Scéal an Tí i 1952. Cuireadh aistí, léirmheasanna agus aistriúcháin léi i gcló idir 1903-1935 sna hirisí An Claidheamh Soluis, Banba, An Branar, Misneach, The Irish Rosary, St. Stephen's agus Ar Aghaidh. Chaith Máire agus a fear céile na blianta ag cur fúthu i nDeilginis, Baile Átha Cliath. Cailleadh í sa bhliain 1967 (Breathnach agus Ó Murchú Beathaisnéis 2 78-79). Agus í ag tagairt do Mháire Ní Chinnéide, deir Nic Eoin "thug sí an-chúnamh go deo do Pheig agus í i mbun a dírbheathaisnéise" (215). D'aistrigh sí an dá dráma Dúbhairt sé Dábhairt sé agus Nuair is Cruaidh do'n Chailligh ó Fhraincis go Gaeilge. Léiríodh iad i 1916 (Ó Siadhail 53).

Drámaíocht

Aistriúcháin

Scríbhneoireacht acadúil